Büveyhiler Kimlerdir? Selçuklu ile mücadeleleri
Büveyhiler Kimlerdir?
Büveyhiler Irak ve İranda hüküm kurmuş Deylemi kökeninden şii mezhebine sahip bir hanedandır.
Deylemilerin kurduğu en güçlü hanedan özelliğine sahiptirler. Evvela Kuzey iranda hakimiyet
kurmuş, daha sonra güneye hakim olmuşlardır.
Sasani devletinin yıkılışının ardından iran topraklarının çoğunu hükümleri altına alarak bağımsız bir devlet haline gelmişlerdir.
Şii mezhebine mensup büveyhiler 932 yılından 1055 senesine kadar hüküm sürmüşlerdir.
Devlete adını veren Ebu Suca Büveyh tarafından kurulmuştur. Oğullarından Hasan Rey’de ,
Ali Fars’da ve Ahmet ise Kirman’da beylik kurmuşlardır.
Büveyhiler güç kazandıkça yayılmacı bir politika izlemiş ve batıya ilerleyerek bağdatı
egemenlik altına almışlardır. Bağdatı egemenlik altına alan büveyhiler halifeyi de kontrol
altına almışlardır. Abbasi halifesinin gözlerine mil çektirerek yerine başka birisini halife
tayin etmeleri, büveyhilerin islam halifeliğinin üzerindeki etkisini göstermektedir.
Üç farklı büveyhiler beyliği birleştikten sonra devlet güç kazanmıştır. Beyliklerin birleşerek
devlet olmasını sağlayan Adudüddevle 983 yılında ölünce devlet içerisinde yeniden
karışıklıklar meydana gelmiştir. Bu karışıklık sonrası devlet ikiye ayrılmıştır. Ayrılan
kollardan birine Gazne Devleti Sultanı Gazneli Mahmud Son vermiştir. Büveyhilerin
Bağdatta bulunan Türk komutanların zaman zaman ayaklanmaları, Deylemliler ile bu Türk
komutanlar arasındaki rekabet ile birleşince devlet zayıflamış ve zor duruma düşmüştür.
Abbasi halifesi Kaimbiemrillah büveyhilerin baskısından kurtulmaya çalışması neticesinde
Selçuklu Sultanı Tuğrul Beyden yardım talep etmiştir. Sultan Tuğrul 1055 senesinde
Bağdat’a yaptığı sefer ile büveyhiler ile savaşmış ve onları büyük bir mağlubiyete
uğratmıştır.
Büveyhilerin hükümdarını esir olarak yanına alan Sultan Tuğrul, bu devlete
kesin olarak son vermiştir
