2. Mehmedin Sadrazamı Veli Mahmud Paşa’nın Hayatı ve Ölümü
Osmanlı İmparatorluğu’nun Büyük Devlet Adamı: Mahmud Paşa’nın Hayatı ve Trajik Ölümü
Osmanlı İmparatorluğu, yüzyıllar boyunca pek çok yetenekli ve etkili devlet adamına ev sahipliği yapmıştır. Bu devlet adamlarından biri de, hizmetlerinde vezirliğe ve hatta sadrazamlık makamına yükselmiş olan Mahmud Paşa’dır. Bilime ve sanata verdiği değerle tanınan Mahmud Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nun dört bir köşesine unutulmaz mimari eserler bırakmıştır. Gelin, Mahmud Paşa’nın gizemli kökeninden başlayarak, hayatını ve mirasını birlikte keşfedelim.
Gizemli Köken:
Mahmud Paşa’nın kökeni hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Osmanlı kaynakları, onun Sırbistan Alacahisarlı olduğunu belirtirken, Bizans kaynakları ise Rum, Sırp veya Bulgar asıllı olduğunu söyler. Menâkıbnâme’sinde, babasının kasap, kendisinin rahip olduğu yazılsa da, bu bilgi genellikle başka biriyle karıştırılır. Asıl adı Mahmud İbn Abdülhay’dır ve ailesinin Tesalya’nın Sırp despotlarından Angeliler’e mensup olduğu üzerinde durulur.
Saraya Giriş ve İlk Görevler:
Genç Mahmud Paşa, annesiyle birlikte Novo Brdo’dan Semendire’ye giderken Osmanlı beylerinden Mehmed Ağa tarafından esir alınmış ve onun himayesinde eğitim alarak Edirne Sarayı’na sunulmuştur. Burada gördüğü tahsil ve terbiye, II. Mehmed’in tahta çıkışıyla yeniçeri ocak ağalığı rütbesine ulaşmasını sağlamıştır.
İstanbul’un Fethi ve İlk Yükseliş:
1453’te İstanbul kuşatmasında Mahmud Paşa, Yeniçeri ağası olarak, Anadolu Beylerbeyi İshak Paşa ile birlikte surların Edirnekapı bölgesinden Yedikule’ye uzanan kesiminde görev almıştır. Fethin ardından Zağanos Mehmed Paşa’nın azledilmesiyle vezirlik makamına getirilmiştir.
Sırbistan ve Mora Seferleri:
Mahmud Paşa, 1458’de Sırbistan harekâtına girişmiştir. Reseva ve Kuruca gibi kaleleri almış, Semendire’yi ele geçiremediyse de Ostrovica ve Rudnik’i zaptetmiştir. 1460’ta II. Mehmed’in Mora seferine katılarak Mistra Despotu Dimitrios’u teslim olmaya ikna etmiştir.
Trabzon Seferi ve Kuzey Karadeniz Stratejisi:
1461’de padişahın büyük askeri harekâtında Mahmud Paşa, Amasra’yı baskı altında tutmuş ve teslim almıştır. Ardından Sinop’u İsmâil Bey’den barış yoluyla almış ve Trabzon seferinde İmparator David’i teslim olmaya ikna etmiştir. Bu başarıda teyze oğlu Georgios Amiroutzes’in aracılığı büyük rol oynamıştır.
Belgrad ve Eflak Seferleri:
Mahmud Paşa, 1462’de Eflak seferinde büyük başarı göstermiş ve aynı yılın yazında Midilli Adası’nın fethini gerçekleştirmiştir. 1463’te Bosna seferinde Bosna Kralı Stjepan Tomašević’i teslim olmaya ikna etmiş, ancak padişahın hoşnutsuzluğu nedeniyle görevden alınmıştır.
Yeniden Vezîriâzamlık ve Eğriboz Seferi:
1469’da Gelibolu sancak beyliği ve donanma kaptanlığına getirilen Mahmud Paşa, Eğriboz Adası’nı fethederek büyük başarı göstermiştir. 1472’de yeniden vezîriâzamlığa getirilmiş ve padişahla birlikte Anadolu’ya geçmiştir. Otlukbeli Savaşı’nda zaferin kazanılmasında önemli rol oynamıştır.
Mahmud Paşa, Fatih Sultan Mehmed’i Hurufilerin sapkın fikirlerine karşı defalarca uyarmış ve Hurufileri, Osmanlı devletinde pek yaygın olmayan bir idam yöntemiyle yakarak idam ettirmiştir.
Hurifiler hakkında daha detaylı bilgi için Hurufilik Nedir? Başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Gözden Düşüş ve İdam:
Otlukbeli Savaşı sonrası rakipleri tarafından gözden düşürülen Mahmud Paşa, tekrar görevden alınmıştır. Şehzade Mustafa’nın trajik ölümünden de o sorumlu tutulmuştur. Bu sebeplerden dolayı Mahmud Paşa, Yedikule zindanında idam edilmiştir. Ölüm sebebi olarak Eflak beyi ve Dulkadıroğlu Şehsuvar Bey ile olan ilişkileri gösterilmiştir.
Mahmud Paşa’nın Mirası ve Eserleri:
Mahmud Paşa’nın ilim ve sanat erbabına olan desteği, sanatçıların en büyük hamisi olmasına neden olmuştur. İstanbul’da inşa ettirdiği cami, türbe, medrese ve diğer hayır eserleri, onun mirasının bir parçasıdır. Adına birçok edebi eser ithaf edilmiştir. Mahmud Paşa, şiirlerinde “Adnî” mahlasını kullanarak Türkçe ve Farsça birçok eser yazmıştır. Nesri ve inşası, nazmından daha kuvvetlidir ve çeşitli münşeat mecmualarında mektup örnekleri yer alır.
Sonuç:
Mahmud Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli izler bırakan bir devlet adamıydı. Hayatı boyunca birçok başarıya imza atan Mahmud Paşa, aynı zamanda büyük eserler bırakmış ve sanat dünyasında derin izler bırakmıştır. Tarihi hikayelerle dolu bu yolculuğumuzda bizleri takip etmeye devam edin ve yorumlarda bizlere katılın. Görüşmek üzere!
Bu yazımızda Mahmud Paşa’nın hayatını ve mirasını ele aldık. Eğer tarihi hikayeler ve Osmanlı İmparatorluğu’na dair daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, sitemizi ziyaret etmeye devam edin.
Dış bağlantılar:
https://www.youtube.com/c/T%C3%BCrkOta%C4%9F%C4%B1com
